Menopoz Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Menopoz bir hastalık değil, doğum veya ergenlik gibi fizyolojik bir süreçtir. Kadınlar hayatlarının neredeyse 1/4’lük kısmını menopozda geçirirler. Bu nedenle her kadın menopozda kendi vücudunda nasıl değişiklikler olacağı ve bu değişikliklerle nasıl baş etmesi gerektiğini bilmelidir.

Menopoz sürecini bazı kadınlar çok rahat atlatırken, bazı kadınlarda menopoz belirtileri kadının hayat kalitesini azaltacak kadar şiddetli olabilir. Bu yazımda sizlere menopoz belirtileri hakkında bilgi vereceğim.

Menopoz Nedir?

Menopoz bir kadının adetinin kalıcı olarak kesilmesi demektir. Latince menarş adet görmek anlamına gelir, pause ise durmak anlamına gelir. Bu iki kelimenin birleşmesi menapoz demektir. Menapozun 3 dönemi vardır.

• Premenopoz
• Menopoz
• Postmenopoz

Premenopoz adetten kesilmeden önceki dönemdir. Bu dönemde adet düzensizlikleri olur. Kadının hormon testlerinde değişiklikler başlar.

Menopozda ise adetler tamamen kesilir. Bir kadına “menopoza girmişsiniz” demek için 1 yıl boyunca adet görmüyor olması gerekir. Yani aslında menopoz teşhisi retrospektif (geriye dönük) konulan bir tanıdır.

Postmenopoz ise menopoza girdikten sonraki sürece verilen isimdir. Menopoza girmenin nedeni yumurtalık rezervinin tamamen tükenmesidir. Menopoza giren bir kadında artık yumurta üretilmediği için östrojen azalmaya başlar. Çünkü östrojen üretimi yumurta üretimi ile bağlantılıdır. Vücut östrojeni azalmaya başlayınca da menopoz belirtileri görülmeye başlar ve vücutta bazı değişiklikler olur.

Kaç Yaşında Menopoza Girilir?

Dünyada menopoz yaş ortalaması 45-55 yaş aralığı iken, ülkemizde menopoz yaşı 48’dir. En geç menopoz yaşı 55 olarak bildirilmiştir. 45 yaş ve sonrası menopoza girmek normal kabul edilir. Hatta geç menopoza girmek bazı kanserler için risk faktörüdür. Bu nedenle vakti gelince bir kadının menopoza girmesi olması gereken doğal bir süreçtir.

Bir kadın hayatı boyu ortalama 400 defa yumurtlar. Bu sayı bazı kadınlarda daha az, bazılarında daha fazladır. Ergenlikle beraber her ay bu yumurtalar harcanmaya başlar ve yumurta havuzu tamamen tükendiğinde ise menopoza girilir. Bir kadının doğuştan yumurta rezervi ne kadar çoksa o kadar geç menopoza girecektir.

Menopoz yaşını etkileyen en önemli faktör genetik faktördür. Ailesinde erken menopoz öyküsü olan bir kadının erken menopoza girme riski çok yüksektir. Genetik faktörler dışında çevresel faktörler az da olsa menopoz yaşını etkiler ama çevresel faktörlerin menopoz yaşına etkisi azdır.

Menopoz Çeşitleri Nelerdir?

Menopoz 3 çeşittir.

1. Doğal menopoz
2. Erken menopoz
3. Cerrahi menopoz

Doğal menopoz 40 yaşından sonra kendiliğinden olan menopoza denir. 40 yaşından önce olan menopoza ise erken menopoz denir. Erken menopoz 100 kadından 1’inde görülür. En erken 20 yaşında bile menopoza girilebilir. Bu kadar erken yaşta menopoza girilirse genetik problem açısından genetik analiz yapılması gerekir.

Cerrahi menopoz ise ameliyatla yumurtalıkların alınması sonucu olur. Ameliyattan 1-2 ay sonra menopoz belirtileri başlar. Bu nedenle 40 yaş ve altı bir kadının kanser şüphesi dışında yumurtalıklarını almamak gerekir.

Menopoz Tanısı Nasıl Konur?

Menopoz tanısı kanda FSH ve E2 hormon seviyelerine bakılarak konur. Hormon testinde, FSH>40 ıu/l, E2<20 pg/ml ise menopoz teşhisi konur.

FSH 15-40 ıu/l arasında ise kesin menopoz tanısı konamaz. Sadece yumurtalık rezervinin azaldığı, menopoz sürecinin başladığı ama tam menopoz olmadığı yorumu yapılabilir.

Menopoz tanısı için bakılan hormon testinin doğru sonuç vermesi için kadının dışardan hormon ilacı almıyor olması gerekir. Hormon testi adetin 2 veya 3. Günü bakılmalıdır. Hasta uzun zamandır adet olmuyorsa herhangi bir zamanda da hormon tahlili bakılabilir.

Menopoz tanısı için kanda AMH (Anti Müllerian Hormon), ultrasonda yumurta sayısına bakmak yanıltıcı olabilir. Bu testlere göre menopoz tanısı koymak doğru değildir.

AMH testi ile menopoz yaşı tahmin edilebilir. AMH 0.01 ng/ml değerlerine ulaştıktan sonraki 5 yıl içinde menopoza girileceği yorumu yapılabilir. AMH ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için AMH yazımı okuyabilirsiniz.

Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Menopoz belirtileri arasında en sık görülen belirti ateş basmaları ve terlemedir. Ateş basması ve terleme belirtilerine vazomotor semptomlar da denir.

Ateş basması, sıcak basması ve terleme belirtileri menopoza giren kadınların %80’inde vardır. Bu belirtilerin şiddeti kadından kadına değişir. Kimileri günde 2-3 ateş basması tariflerken, kimileri günde 20 veya daha fazla ateş basması şikayeti yaşadığını tarifler.

Kimi kadın bu belirtileri hafif yaşarken, kimileri çok şiddetli yaşamaktadır. Ateş basmasının nedeni tam olarak anlaşılamamış olsa da hormonlardaki ani değişikliğe bağlı vücut ısı merkezinin düzenlenmesindeki sorundan kaynaklı olduğu düşünülmektedir.

Vazomotor semptom dışında diğer menopoz belirtileri şunlardır:

• Eklem, kas ağrıları
• Vajinal kuruluk
• İlişkide ağrı
• Cinsel isteksizlik
• Uykusuzluk
• Depresyon
• Ağlama nöbetleri
• Gerginlik, sinirlilik
• Unutkanlık
• Dikkatsizlik
• Yorgunluk
• Yüzde kızarma
• Baş ağrısı, baş dönmesi

Menopoz Belirtileri Ne Zaman Başlar?

Menopoz belirtileri son adetten yaklaşık 4 yıl önce başlar. Ancak bazı kadınlarda menopoza girmeden sadece 2-3 ay önce de menopoz belirtilerinin başlayabileceği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Çok nadir durumlarda menopoza girmeden 10 yıl önce menopoz belirtileri başlayabilir.

Menopoz Belirtileri Ne Kadar Sürer?

Menopoz belirtilerinin 6 ay-2 yıl arasında sürdüğü eski çalışmalarda gösterilmiştir. Ancak son yapılan çalışmalarda bu sürenin daha uzun olduğu saptanmıştır. Menopoza giren 4 kadından 3’ünde ateş basmaları ve terleme en az 1-2 yıl sürer. Hatta menopoz belirtilerinin ortalama 10 yıl sürdüğü yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

Menopozun İlk Belirtileri Nelerdir?

Menopozun ilk belirtisi adet düzensizliğidir. Bir kadın menopoza girmeden önce ilk olarak sık adet olmaya başlar. Sık adet olmak yumurtalık rezervinin azaldığının bir göstergesidir. Daha sonra reglin arası açılır ve adet gecikmeleri olmaya başlar ve en sonunda adetten kesilir.

Menopozun ilk belirtilerinden biri de ateş basması ve terleme şikayetleridir. Bu belirtiler menopoza girmeden önce başlar ve menopoz sonrası belirtiler devam eder.

Bir kadında adet düzensizliği ve ateş basması, terleme gibi belirtiler varsa menopoz tanısı koyabilmek için kanda FSH, LH ve E2 hormonlarına bakmak gerekir.

Menopoza Girerken Adet Kanamaları Nasıl Olur?

Menopoza girerken adet kanamaları düzensizleşir. Çoğu kadında önce sık sık adet görme olur. Takip eden yıllar içinde ise adetler gecikmeye başlar. 2-3 ayda bir adet görmeler başlar ve sonra adet kesilir.

Bazı kadınlarda ise adet düzensizliği belirtisi olmadan adet birden kesilir ve menopoza girilir. Ama bu durum daha nadir görülür.

Menopoza girerken adet miktarı azalabilir veya artabilir. Kanama süresi kısalabilir ya da uzayabilir. Adet dışı lekelenmeler olabilir. Ancak 40 yaşından sonra olan aşırı kanama, adet dışı kanama, lekelenme gibi belirtiler olduğunda bu belirtileri menopoz belirtileri kabul etmeden önce rahim kanserini ekarte etmek için mutlaka rahimden biyopsi almak gerekir.

Menopozda Vücutta Neler Olur?

Menopozda östrojen azalmasına bağlı vücutta değişiklikler olur. Vajinada kuruluk, metabolizmanın yavaşlamasına bağlı kilo artışı, kemik erimesi ve vazomotor belirtiler menopozda vücutta olan değişikliklerdir.

Östrojen azalması bağ dokusunda bazı değişiklikler yapar. Buna bağlı olarak da ciltte sarkma, idrar kaçırma, rahim sarkması gibi vücut anatomisinde değişiklikler olur.

Erken Menopoza Girmenin Zararları Nelerdir?

Erken menopoza girmenin zararları şunlardır:

1. Kemik erimesi (osteoporoz) artar
2. Kalp krizi riski artar
3. Hamile kalınamaz
4. Cinsel istek azalır
5. Cinsel ilişkide ağrı artar
6. Metabolizma yavaşlar
7. Kilo artışı olur

Erken menopoza girmenin en büyük zararı kemik erimesi ve kalp krizi riskinin artmasıdır. Östrojen kadınları kalp krizinden ve kemik erimesinden korur.

Menopozda verilen hormon tedavisinin esas amacı da hastanın kalp krizi riskini azaltmak, kemik erimesini önlemek, cinsel hayatı düzeltmek ve vazomotor semptomları (ateş basması, terleme vs.) azaltmaktır.

Menopoz Durdurulabilir mi?

Menopoz durdurulamaz. Bir kadının ne zaman menopoza gireceği daha anne karnındayken bellidir. Bazı faktörler bu süreci uzatabilir veya kısaltabilir.

Bir kadının menopoz yaşı genetik olarak bellidir. Menopozda verilen tedaviler menopozu durdurmaz sadece menopoz belirtilerini ve menopozun vücuda zararlı etkilerini azaltır.

Menopozda Hamile Kalınır mı?

Menopozda hamile kalınamaz ama premenopoz döneminde hamile kalınabilir. 2-3 ayda bir adet gören bir kadın menopoza girdiğini düşünerek korunmasız ilişki yaşarsa gebe kalabilir. Hatta gebeliğini çok geç haftalarda fark edebilir.

Kesin menopoz teşhisi konmadıysa ve adet gecikmesi yaşıyorsanız mutlaka önce gebelik testi yaptırın, ondan sonra adet gecikmelerinin nedenini menopoza geçiş dönemi olarak yorumlayın.

Bu nedenle tam menopoza girmemiş olan bir kadın doğum kontrol yöntemlerinden birini kullanmaya devam etmelidir. Doktoru da bu konuda hastasına gerekli uyarılarda bulunmalıdır.

Menopozda Cinsellik

Menopozda cinsellik olumsuz etkilenir. Hormonlardaki değişikliklere bağlı olarak cinsel istek azalır. Vajinada kuruluk olur, bu da ağrılı cinsel ilişkiye neden olur ve cinsel tatmin azalır. Ancak bu şikayetler sistemik veya lokal östrojen tedavisiyle kolayca çözülür.

Sonuç olarak menopoz belirtilerini kadınların %80’i yaşar. Eğer siz de bu belirtileri yaşıyorsanız ve menopoz hayat kalitenizi bozuyorsa bu konuda profesyonel destek alabilirsiniz. Basit bir tedavi ile menopozdaki hayat kalitenizi artırabilirsiniz.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın…

Referanslar

1. Soules MR, Sherman S, Parrott E, et al. Executive summary: Stages of Reproductive Aging Workshop (STRAW). Fertil Steril 2001;76:874–8. [PubMed] [Google Scholar]
2. Harlow SD, Karvonen-Gutierrez C, Elliott MR, et al. It is not just menopause: symptom clustering in the Study of Women’s Health Across the Nation. Womens Midlife Health 2017;3(2):1–13.