Beta HCG Nedir? Değeri Kaç Olmalı?

Beta HCG testi biz kadın doğumcuların klinik pratikte belki de en çok kullandığı testlerden biridir. Halk arasında kanda gebelik testi olarak bilinen beta HCG testi, hamileliğin kesin teşhisi ve sağlıklı hamilelik olup olmadığını anlamak için yapılır.

Beta HCG Hormonu Nedir?

Beta HCG hormonu human koryonik gonadotropin (HCG) ailesinden bir hormondur. HCG hormonunun Alfa ve Beta HCG olmak üzere 2 alt ünitesi vardır. Gebelikte yükselen hormon Beta HCG alt ünitesidir. Bu yüzden Beta HCG hormonuna gebelik hormonu da denir.

Beta HCG gebeliğin erken teşhisinde ve sağlıklı bir gebelik olup olmadığını anlamak için kullanılan çok önemli bir testtir. Erken embriyo gelişimi ve plasenta gelişimi sürecinde trofoblastlardan salgılanır ve değeri giderek artar.

BHCG hormonu düşüğü engelleyen korpus luteumun devamlılığını sağlamasına yardımcı olur. Beta HCG aynı zamanda anjiogenik faktördür; plasentanın ve rahimin gelişmesini sağlar.

BHCG Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Beta HCG testi genellikle adet gecikmesi olduğunda yapılır. Adet gecikmesi olmadan yapıldığı durumlarda yanlış negatif sonuçlar olabilir. Çünkü kanda Beta HCG hormonu ilişkinin üzerinden 1 hafta geçmeden yükselmez.

Beta HCG testini gebelik şüpheniz varsa ve şüpheli ilişkinin üzerinden 1 hafta geçmeden yaptırmayın. Gebe olsanız bile test negatif çıkacaktır.

Beta HCG Hormonu En Az Kaç Olmalıdır?

Hamile iseniz Beta HCG testi >10 mıu/ml çıkar. Eğer BHCG testi 5-10 mıu/ml çıkarsa sonuç şüphelidir ve 2 gün sonra testi tekrarlamanız gerekir. Gebelik varsa BHCG hormonu yükselecektir. Eğer kanda hamilelik testi <5mıu/ml ise hamile değilsiniz anlamına gelir.

Beklenen adet tarihinde ise Beta HCG değeri yaklaşık 100 mıu/ml çıkar. Ancak yumurtlama geç olduysa yani geç döllenme varsa Beta HCG değeri daha düşük çıkacaktır.

Gebelik Haftalarına Göre BHCG Ne Kadar Olmalı?

Beta HCG değeri gebelik haftalarına göre değişir. Gebeliğin 10. Haftasına kadar Beta HCG giderek yükselir ve 10000 mıu/ml değerlerine ulaşır. 10. Haftadan sonra BHCG değeri daha da yükselmez ve 10000 mıu/ml seviyesinde seyreder.

Beklenen adet tarihinde gebelik yaklaşık 4 haftadır. Çünkü obstetri pratiğinde gebelik haftası son adet tarihine göre hesaplanır. Yani adetin 1. Günü bir kadın hamile kalmış kabul edilir. Normal şartlarda hiçbir kadın adetli iken gebe kalamaz ama gebelik haftasını standardize edebilmek için hesaplamalar bu şekilde yapılır.

Yani 4 haftalık gebelikte Beta HCG değeri yaklaşık 100 mıu/ml olmalıdır. İki günde bir Beta HCG ikiye katlanarak artar. Gebelik ultrasonda görüldükten sonra gebeliği Beta HCG değeri ile takip etmek doğru değildir. Bundan sonrası hamilelik ultrason ölçümleri ile takip edilmelidir.

İlginizi Çekebilir: Gebelik Haftası Hesaplama

Hangi Beta HCG Değerlerinde Gebelik Ultrasonla Görülür?

Kanda Beta HCG değeri 1000 mıu/ml ve üzerindeyse vajinal ultrasonla (alttan ultrason) gebelik görülür. Tabi burada ultrasonun rezolüsyonu da önemlidir. Rezolüsyonu yüksek ultrasonlarda 1000 mıu/ml den daha düşük değerlerde de gebelik görülebilir. Ancak 700 mıu/ml’in altındaki değerlerde en iyi ultrasonda bile gebelik kesesi görülemez.

Transabdominal yani karından ultrasonla gebeliğin gözükebilmesi için Beta HCG değerlerinin 6000 mıu/ml civarında olması gerekir. BHCG hormonu bu değerlerde ama hala rahimde gebelik kesesi ultrasonla görülemiyorsa dış gebelik şüphesi gündeme gelir.

İlginizi Çekebilir: Hamilelik Ne Zaman Belli Olur?

1 Haftalık Gebelikte BHCG Değeri Kaç Olmalı?

Gebelik haftası son adet tarihine göre hesaplandığı için 1 haftalık gebelikte kanda gebelik testi negatif çıkacaktır. Kanda Beta HCG en erken gebeliğin 3. Haftasında veya ilişkiden 1 hafta sonra yükselmeye başlayacaktır. 1 haftalık gebelikte BHCG <5 mıu/ml olacaktır.

Beta HCG Testi Nasıl Yapılır?

Beta HCG testi kan alınarak yapılır. Kan için aç veya tok olmaya gerek yoktur. Beta HCG değeri açlık veya tokluktan etkilenmez. Alınan kanda Beta HCG hormonuna özel kitler kullanılarak bakılır.

Beta HCG değerinin doğruluk oranı %100’dür. Ancak laboratuvarlar arasında ufak farklılıklar olabilir. Bu nedenle yakın takip gereken hastalarda testin aynı laboratuvarda yapılması ve sonuçların buna göre kıyaslanması büyük önem arz eder.

Beta HCG Günde Ne Kadar Artar?

Beta HCG 2 günde bir ikiye katlanarak artar. Ancak yapılan bilimsel çalışmalarda iki günde bir en az %66’lık artışın olması sağlıklı bir gebeliğin göstergesi olarak kabul edilir. Eğer 2 günde ikiye katlanma olmuyorsa olası 2 tanı vardır.

• Dış gebelik
• Sağlıksız intrauterin gebelik

Beta HCG Ne Kadar Takip Edilir?

Beta HCG değeri 1000 mıu/ml olana kadar 2 gün aralıklarla takip edilir. Beta HCG >1000 ise gebelik kesesi ultrasonda görüneceği için beta hcg takibine gerek yoktur. Bu aşamadan sonra gebelik takibi ultrasonla yapılmalıdır.

Tüp Bebekte Kanda Gebelik Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Tüp bebekte kanda gebelik testinin ne zaman yapılacağı embriyonun kaçıncı gün transfer edildiğine bağlı olarak değişir. Eğer 3. gün embriyosu transfer edildiyse gebelik testi 12 gün sonra yapılır. 5. gün embriyo transfer edildiyse kanda gebelik testi transferden 10 gün sonra yapılmalıdır.

Tüp Bebekte Beta HCG Değerleri

Tüp bebekte transferden 10-12 gün sonra yapılan kanda gebelik testinde çıkan beta HCG değeri > 5 ise gebelik var demektir. Ama genel olarak beta HCG değerinin >40 olması gebeliğin sağlıklı olduğunu gösterir. Beta HCG değeri <40 olduğunda kimyasal gebelik olma ihtimali artar.

Beta HCG in sağlıklı yükselmesi tüp bebeğin tuttuğunun bir göstergesidir. Bu nedenle tüp bebekte ilk beta HCG değeri görüldükten 2 gün sonra beta HCG tekrarlanmalıdır. Kabaca ikiye katlama varsa veya en az %66’lık artış varsa gebeliğin sağlıklı olduğu anlaşılır.

İkiz Gebelikte BHCG Değerleri Nasıl Olur?

İkiz gebelikte daha fazla trofoblast olduğu için Beta HCG değerleri daha yüksek olur. Ancak bunun için belirlenmiş bir referans değeri yoktur. Beklenen adet tarihinde Beta HCG 100 mıu/ml den çok daha yüksekse veya iki günde 2 katından daha fazla artış varsa ikiz gebelik ihtimali düşünülebilir. İkiz gebelik olup olmadığı esas ultrasonla belli olur.

Gebelik Haftasına Göre Beta HCG Hesaplama

Gebelik haftasına göre Beta HCG hesaplaması çoğunlukla doğruyu göstermez. Gebelik haftasını hesaplamanın esas yolu son adet tarihi veya ultrasondur. Eğer kanda Beta HCG değeri 10 un üzerinde çıktıysa hamilelik var anlamına gelir. 2 günde bir BHCG testi yapılarak gebeliğin sağlıklı olmadığı anlaşılır.

Beta HCG yaklaşık 1000 mıu/ml olduğunda alttan ultrasonda hamilelik görülür. Bu BHCG değerinde ise hamilelik yaklaşık 4 -5 haftalıktır.

Hangi Faktörler BHCG Değerini Değiştirebilir?

Beta HCG değerini değiştirebilen faktörler şunlardır:

• Çoğul gebelik
• Dış gebelik
• Mol gebelik (üzüm gebelik)
• Yumurtalık kistleri (tümörleri)

Yumurtalığın sex kord stromal tümörleri özellikle de granülosa hücreli tümörde hasta hamile olmasa bile Bhcg yüksek olur. Bu da yanlışlıkla hastanın hamile olduğunu düşündürebilir. Ancak ultrason yapıldığında yumurtalıkta kitle görülecektir. Ayrıca 2 gün ara ile BHCG takibi yapıldığında BHCG in yükselmediği aynı seviyelerde seyrettiği görülecektir.

Çoğul gebelik ve mol gebelikte Beta HCG beklenenden daha yüksek çıkar. Ancak mol gebelikte hamilelik hormonu çok çok yüksek olacaktır. Çünkü mol gebelikte çoğul gebelikten daha çok trofoblast vardır.

Kalp Atışını Duymak İçin Beta HCG Kaç Olmalı?

Kalp atışı gebeliğin 6. haftasında görülür. Kalp atışının duyulması için de embriyonun yaklaşık 5mm olması gerekir. Yani kalp atışını duymak için beta HCG e değil, bebeğin veya gebelik kesesinin ölçümü önemlidir. Kalp atışı gebelik kesesi >25 mm olduğunda veya embriyo >5 mm olduğunda duyulur.

Dış Gebelikte BHCG Değerleri Nasıl Olur?

Dış gebelikte BHCG değerleri 2 günde bir ikiye katlanmaz. Ya da Beta HCG >1000 mıu/ml olmasına rağmen rahim içinde gebelik kesesi ultrasonla görülmez. Dış gebelik tanısı konduktan sonra hastaya kürtaj yapılmalı ardından da tedavi için 2 seçenek vardır.

• Metotreksat ilaç tedavisi
• Ameliyat

Eğer hastada acil müdahale gerektirecek bir durum yoksa (ağrı, iç kanama vs.) dış gebelik tedavisinde ilk tercih ilaç tedavisidir. İlaç tedavisine yanıt alınamazsa veya hastanın hemodinamisi bozulursa ameliyatla dış gebelik odağının çıkarılması gerekir.

İlginizi Çekebilir: Dış Gebelik

BHCG Hangi Durumlarda Artar, Hangi Durumlarda Azalır?

Beta HCG kanda yüksekse ilk düşünülmesi gereken hamileliktir. Eğer BHCG değeri beklenenden daha fazla artıyorsa çoğul gebelik, mol gebelik akla gelmelidir. Tam tersi BHCG değeri beklenenden daha yavaş yükseliyorsa veya sabit seyrediyorsa dış gebelik ya da sağlıksız gebelik düşünülmelidir.

Kürtaj Sonrası Beta HCG Ne Zaman Sıfırlanır?

Kürtaj olduktan sonra hastalar hemen gebelik testinin negatif olacağını düşünür. Ancak durum böyle değildir. Düşük veya kürtaj sonrası beta HCG yavaş yavaş düşer ve ortalama 14 günde sıfırlanır.

Bazı hastalarda bu düşüş yavaş olabilir ve beta HCG in sıfırlanması 20-25 günü bulabilir. Bu nedenle kürtaj sonrası hemen kanda veya idrarda gebelik testi yapmamak gerekir. Çünkü sonuç pozitif çıkacaktır.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın…

Sık Sorulan Sorular

Kaynakça

1. Maston G.A., Ruvolo M. Chorionic gonadotropin has a recent origin within primates and na evolutionary history of selecion. Mol. Biol. Evol. 2002;19:320–334.
2. Martin R.D. Scaling of hte mammalian barrier: The maternal energy hypothesis. News. Physiol. Sci. 1996;4:149–154. [Google Scholar]
3. Fiddes J.C., Goodman H.M. The cdna for the a-subunit of human chorionic gonadotropin suggests evolution of a gene by read through into the 3’ -untranslated region. Nature. 1980;286:684–687
4. Cole LA (2009). “New discoveries on the biology and detection of human chorionic gonadotropin”. Reprod. Biol. Endocrinol. Cilt 7. s.8
5. Gregory JJ, Finlay JL (Nisan 1999). “Alpha-fetoprotein and beta-human chorionic gonadotropin: their clinical significance as tumour markers”. Drugs. 57 (4). ss. 463-7. doi:10.2165/00003495-199957040-00001. PMID 10235686