Adet Sancısı Neden Olur? Ne İyi Gelir?
Adet sancısı tıbbi adıyla dismenore genç kızlarda ve kadınlarda en sık görülen jinekolojik problemdir. Kadınların neredeyse %90 ı adetlerin sancılı geçmesi problemini yaşar. Peki, neden bazı kadınlar adet ağrısı çekmez veya az çeker, bazı kadınlar ise hastanelik olacak kadar şiddetli adet sancısı yaşar.
Bu yazımda “Adet sancısı neden olur?” ve “Adet sancısına ne iyi gelir?” sorularının cevabını vereceğim.
Adet Sancısı Nedir?
Adet sancısı halk arasındaki adıyla regl ağrısı veya regl sancısı, tıbbi adıyla dismenore adetlerin ağrılı geçmesi olarak tanımlanır. Adet sancısı adetten hemen önce veya adetle beraber başlar, 1-2 gün sürer ve adet bittikten sonra sancı geçer.
Adet sancısı fizyolojik yani normal bir durumdur. Hatta bazı bilim adamları adet sancısının bir kadının doğum sancılarına dayanabilmesi için ön hazırlık olduğunu iddia eder.
Regl Ağrısı Nasıl Olur?
Adet sancısı adetten hemen önce veya adetle beraber kramp tarzında ağrı şeklinde başlar ve 2-3 gün devam eder. Adet sancısı genelde kasıkta olur ve bazen bele veya bacağa vurabilir.
Regl ağrısı hafifse korkmaya gerek yoktur ancak hayat kalitesini bozacak kadar şiddetliyse adet sancısı nedeni araştırılmalıdır. Çünkü bazı kadın hastalıklarının habercisi adet sancısıdır.
Adet Sancısı Neden Çok Şiddetli Olur?
Adet sancısı neden olur sorusu 2 mekanizma ile açıklanabilir.
- Prostaglandin artışı
- Vazopressin artışı
Prostaglandinler tüm vücuttaki ağrıların nedenidir. Vücuttaki ağrı nerede olursa olsun prostaglandin sentezini engelleyen ağrı kesiciler ağrının azalmasına neden olur. Adet sırasında hormonların etkisi ile vücuttaki prostaglandin üretimi artar, bu da adet sancısına neden olur.
Prostaglandin üretimi herkeste farklıdır. Bu nedenle bazı kadınlar şiddetli adet sancısı çekerken, bazıları daha az sancı hisseder. Çünkü bu kadınlarda prostaglandin üretimi daha azdır.
Vazopressin de adet sancısının nedenleri arasındadır. Adet kanında bulunan vazopressin, rahimde kasılmaya neden olur. Bu kasılma sonucunda da kramp tarzında adet sancıları meydana gelir.
Adet Sancısı Neden Olur?
Adet sancısı nedenleri 2 gruba ayrılır.
- Primer dismenore
- Sekonder dismenore
Primer Dismenore
Primer dismenore altta yatan organik patoloji olmadan olan adet sancısına verilen tıbbi isimdir. Yani sancılı adete neden olan her hangi bir jinekolojik problem yoktur. Çünkü primer dismonerenin sebebi genetik yatkınlıktır. Yani ağrılı regl gören bir genç kızın annesi veya ablası da sancılı adet görüyordur.
Sekonder Dismenore
Sekonder dismenorede bazı jinekolojik sebepler ağrılı adet görmeye neden olur. Sancılı adet görmeye neden olan sebepler şu şekilde sıralanabilir.
- Endometriozis
- Miyom
- Rahim polipleri
- Adenomiyozis
- Bakırlı Spiral
- Pelvik enfeksiyon
Adet Sancısına Ne İyi Gelir?
Adet sancısına ne iyi gelir sorusunun tek bir cevabı yoktur. Adet sancısı tedavisinde en önemli faktör altta yatan jinekolojik problemin düzeltilmesidir.
Örneğin miyomu veya polipi olan bir kadında miyom veya polipin alınması adet sancısına iyi gelecektir. Ağrılı adet problemi geçecektir.
Sancılı adetin nedeni pelvik enfeksiyon ise enfeksiyonun tedavisi regl ağrısına iyi gelecektir. Endometriyozis nedeniyle olan adet sancısı ise endometriyozis tedavisi ile geçecektir.
Eğer bakırlı spiral nedeniyle adetler sancılı geçiyorsa, bakırlı spiralin çıkarılması adet sancısına iyi gelecektir.
Eğer adet sancısının hiçbir sebebi yoksa yani primer dismenore varsa, ağızdan alınan ağrı kesiciler veya doğum kontrol hapları adet sancısına iyi gelecektir.
Adet Sancısı Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Adet sancısı tedavisinde hangi ilacın hangi hasta için uygun olduğuna muayene sonrasında karar verilir. Adet sancısı tedavisinde kullanılan ilaçlar şu şekilde sıralanabilir.
- Ağrı kesiciler
- Doğum kontrol hapları (Oral kontraseptif ilaçlar)
- Hormonlu spiral (Mirena)
- Hormonları baskılayan ilaçlar (Depoprovera, Löprolid asetat, danazol vs.)
Çok Ağrılı Adet Sancısı Nasıl Geçer?
Çok ağrılı adet sancısı ağrı kesiciler ile geçer. Non steroid anti-inflamatuar (NSAID) ilaçlar adet sancısında sorumlu olan prostaglandin üretimini azaltarak veya engelleyerek etki eder. Prostaglandin üretimi azalınca adet sancısı da azalır.
Ağızdan alınan ağrı kesicilere kıyasla enjeksiyon şeklinde yapılan ağrı kesiciler adet sancısını çok hızlı geçirir. Ama her adette enjeksiyon yaptıracak kadar yani hastaneye gidecek kadar çok ağrılı adet sancısı çekenler için daha etkili dismenore tedavisine geçmek gerekir.
Doğum kontrol hapları ağrı kesiciye yanıt vermeyen adet sancısı tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Çünkü doğum kontrol hapları adet sancısına iyi gelir, ve düzenli kullanımda hastaların %90’ında adet sancısını geçirir.
Adet Sancısı İçin Ne Yapılmalı?
Adet sancısı için yapılması gereken öncelikle ağızdan alınan ağrı kesicilerin kullanılmasıdır. Eğer regl ağrısı ağrı kesici ile geçmiyorsa, günlük hayat kalitesini etkiliyorsa ve her ay tekrarlıyorsa yapılması gereken şey kadın doğum uzmanına muayene olmaktır. Yapılan jinekolojik muayene sonucunda size en uygun tedavi planlanacaktır.
Regl Ağrısına İyi Gelen Pozisyonlar
Regl ağrısına en iyi gelen pozisyon dizlerin karına çekilerek yan yatış pozisyonudur. Bu hareketle rahimdeki ve karın zarındaki gerginlik azalır ve adet sancısı azalır.
Yatış pozisyonu dışında karına sıcak uygulama da adet sancısına iyi gelir. Çünkü sıcak su torbası rahimdeki kasılmayı, krampları azaltır ve adet sancısını geçirir. Bunlar adet sancısı için evde yapılabilecek çözümlerdir.
Yapılan çalışmalarda düzenli egzersiz ve spor yapılmasının da adet sancısını azalttığı gösterilmiştir. Bu nedenle dengeli beslenme ve düzenli spor yapılması regl ağrısına iyi gelecektir.
Adet Sancısını En Hızlı Ne Geçirir?
Adet sancısını en hızlı geçiren enjeksiyon şeklinde ağrı kesici yapılmasıdır. Enjeksiyon kasa veya damara yapılabilir. Damara yapılan enjeksiyonlar adet sancısını en hızlı geçiren ilaçlardır. Kas içine yapılan iğne 15-20 dakikada etki ederken, damara yapılan ağrı kesici iğnelere 5-10 dakika gibi hızlı bir sürede adet sancısını geçirir.
Adet Sancısı İçin En İyi Ağrı Kesici İlaç Hangisidir?
Adet sancısı için en iyi ağrı kesiciler şunlardır:
- Parasetamol (Parol)
- Ibuprofen ve türevi ilaçlar (Dolven, Majezik, Arveles)
- Naproksen (Apranax)
- Mefenamik asit (Ponstan forte)
- Diklofenak (Dicloron, Voltaren)
Adet Sancısında Ağrı Kesiciler Nasıl Kullanılmalı?
Adet sancısında ağrı kesiciler genelde ağrı başlayınca kullanılır. Bu şekilde kullanıldığında da regl ağrısını geçiren bu ilaçların esas doğru kullanımı şu şekildedir:
Adet başlamadan 1-2 gün önce ağrı kesici kullanılmaya başlanmalı ve reglin ilk 2 günü kullanılmaya devam edilmelidir.
Ağrı kesiciler bu şekilde kullanıldığında adet sancısını azaltmada daha etkilidir. Çünkü adet sancısına neden olan prostaglandinler bu kullanım şekli ile vücutta artamaz ve adet ağrısı olmaz.
Adet Ağrısı Neden Evlenince Geçer?
Adet sancısı evlenince değil ama doğum yapınca geçer veya azalır. Neden adet sancısının doğumdan sonra geçtiği tam olarak açıklanamasa da bazı olası teoriler öne sürülmüştür.
- Rahim ağzının genişlemesi
- Rahimin prostaglandinlere duyarlılığının azalması
Ama tam tersi bazı durumlarda da doğumdan sonra adet sancıları artabilir. Bunun en sık nedeni adenomiyozis denilen problemdir. Adenomiyosis problemi yaşayan kadınlar, daha önce ağrılı adet görmezken doğumdan sonra adetleri sancılı geçmeye başlar ve adet miktarı artar. Adenomiyozis tanısı ultrasonla konur. Adenomiyozis nedeniyle ağrılı adet gören kadınlarda hormonlu spiral adet hem adet sancılarını ortadan kaldırır, hem de adet kanaması miktarını azaltır.
Adet Sancım Çok Şiddetli Ne Yapmalıyım?
Adet sancınız çok şiddetliyse, sizi çalışmaktan ve derslerden alıkoyuyorsa mutlaka önce kadın doğum doktoruna muayene olun. Yapılan muayene sonucuna göre size uygun tedavi planı yapılacaktır.
Adet sancısı yaşayanlar, bu durumu normal kabul eder ve her adette aynı sıkıntıyı tekrar tekrar yaşarlar. Halbuki basit bir tedavi ile adet sancılarından kurtulabilirsiniz, hayat kalitenizi artırabilirsiniz.
Adet Sancısı Olmaması Normal mi?
Adet sancısı vücutta üretilen prostaglandin miktarı ile ilişkilidir. Adet sancısı olmaması vücutta prostglandin üretiminin az olduğunu gösterir. Herhangi bir sorun olduğunu göstermez. Yani adet sancısı olmaması normal bir durumdur.
Adet Sancısına Ne İyi Gelir Evde Çözüm
Adet sancısını geçirebilecek ve evde kendi kendinize yapabileceğiniz bazı çözümler vardır. Bunları sıralayacak olursak;
- Düzenli spor yapın
- Sigarayı bırakın
- Sebze meyve ağırlıklı beslenin
- Takviye B1 vitamini ve E vitamini alın
- Akdeniz tipi diyet uygulayın
- Takviye omega 3 kullanın
- Adet olmadan 1-2 gün önce ağrı kesici almaya başlayın
- Karnınıza sıcak uygulama yapın
Adet Sancısına İyi Gelen Bitkiler
Yapılan bazı çalışmalarda bazı bitkilerin ve bitki çaylarının adet sancısına iyi geldiği gösterilmiştir. Yeterli bilimsel kanıt olmasa da aşağıdaki bitkisel çözümleri adet sancısını geçirmek için kullanabilirsiniz.
- Keten tohumu
- Maydanoz
- Papatya çayı
- Rezene çayı
- Tarçın
- Zencefil
- Kişniş tohumu
- Lavanta çayı
Adet sancısı yaşayan genç kızlar ve kadınlar, bu problemin çözümü olduğunu bilin. Gereksiz yere her ay 3-5 gün hayat kalitenizi düşürmeyin.
Ayrıca adet sancısı bazı jinekolojik problemlerin habercisi olabilir. Eğer regl ağrısı yaşıyorsanız ve bu durum sosyal hayatınızı etkiliyorsa vakit kaybetmeden muayene olun. Sizin için en uygun tedaviyi doktorunuz planlayacaktır.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Kaynakça:
- Strinic T, Bukovic D, Pavelic L, Fajdic J, Herman I, Stipic I, et al. Anthropological and clinical characteristics in adolescent women with dysmenorrhea. Coll Antropol. 2003;27:707–11.
- Momoeda M, Taketani Y, Terakawa N, Hoshiai H, Tanaka K, Tsutsumi O, et al. Is endometriosis really associated with pain?. Gynecol Obstet Invest. 2002;54suppl 1:18–21.
- Proctor M, Farquhar C. Dysmenorrhoea. Clin Evid. 2002;(7):1639–53.
